De Filippijnse civiele maatschappij werkt verder, ondanks het klimaat van geweld en straffeloosheid

Er gaat geen week voorbij zonder dat ons verontrustende berichten bereiken vanuit de Filipijnen. Moorden in het kader van de 'war on drugs', het intimideren van politieke tegenstanders, het schofferen van internationale leiders .Sinds president Duterte aan de macht kwam, staan de Filipijnen terug in de internationale schijnwerpers. De lokale ngo’s en volksorganisaties blijven, ondanks waarschuwingen om "de president niet tegen te spreken", ijveren voor de mensenrechten en tegen de invoering van de doodstraf.

Het aantal rapporten en reportages met shockerende verhalen over de golf van moorden in de Filipijnen zijn ondertussen legio, één voorbeeld is het Amnesty-rapport  van eind januari 2017: “Philippines: The police's murderous war on the poor”. De president voert een oorlog die eigenlijk niet te winnen is maar die de bevolking angst inboezemt. De 'war on drugs' leidt de aandacht af van de veel grotere uitdaging waar het land voor staat: werk maken van een duurzame economische groei die ten goede komt aan de brede lagen van de bevolking, binnen een context zonder geweld en burgeroorlog.

11.11.11 deelt de analyse van mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International en Human Rights Watch dat operatie 'Oplan TokHang' of Operatie Klopjacht de arme bevolking het hardst treft. Niemand gaat voor zijn plezier drugs verhandelen, of kan die zomaar produceren en op de markt brengen. Iedereen weet dat enkele machtige drugssyndicaten van hogerhand bescherming genieten. Een Zwitserse journaliste vond een getuige die beweerde dat sommige 'huurmoordenaars' die drugsverdachten vermoorden betaald worden met ... drugs. Zo cynisch verloopt deze oorlog.

Het toeval wou dat een paar dagen na de publicatie van het rapport, Oplan Tokhang werd opgeschort door de president. Algemeen wordt aangenomen dat dit eerder te maken heeft met de moord op een Zuid-Koreaanse zakenman die gekidnapt en gewurgd werd in het hoofdkantoor van de nationale politie. Hij is daarmee slechts één van de 6000 slachtoffers in deze smerige oorlog, maar zijn dood richtte plots de schijnwerpers op de corruptie en verrotting binnen de politiediensten. Duterte wil nu eerst werk maken van een schoonmaakoperatie binnen de politie. Of hij daarmee één van zijn, ondertussen ‘vergeten’, verkiezingsbeloftes zal kunnen waarmaken blijft twijfelachtig.

Eerste juridische overwinning op Duterte

En er valt nog meer 'vervelend' nieuws voor Duterte te melden. De familie van 4 slachtoffers die een kortgeding aanspande tegen brutaal politieoptreden behaalde een eerste juridische overwinning. De rechter beval de operatie in deze politiezone op te schorten. Dit was de eerste rechtszaak tegen Oplan Tokhang, en wordt beschouwd als een belangrijke en moedige beslissing van de rechterlijke macht tegenover Duterte.

Ondertussen werkt het Congres haar agenda onverstoord af, en blijft het doof en blind voor de cultuur van straffeloosheid. Er wordt nu onder meer gedebatteerd over het opnieuw invoeren van de doodstraf in de strijd tegen drugs. Dit stuit op verzet van mensenrechtenorganisaties die hiertegen campagne voeren. En met enig succes, want tegen alle verwachtingen in is de wet nog niet goedgekeurd in de Kamer.

Bittere bijsmaak

Dit is de gevaarlijke context waarbinnen de Filipijnse civiele maatschappij momenteel moeten werken. Ondanks hun afgrijzen voor Duterte's vuile oorlog en de intimidatie proberen zij hun eisen naar voor te schuiven: respecteer de mensenrechten, stop de destructieve mijnbouw, maak werk van landhervorming, zorg voor een betere sociale bescherming, verbeter de publieke diensten, maak werk van een allesomvattend klimaatplan, investeren in hernieuwbare energie, enz..

Gelukkig zijn er binnen de regeringsploeg ook enkele progressieve krachten. Hier en daar wordt vooruitgang geboekt en worden steenkoolcentrales en vervuilende mijnprojecten gesloten, maar iedere overwinning heeft een bittere bijsmaak in dit klimaat van geweld en straffeloosheid.

Kris Vanslambrouck
Verantwoordelijke 11.11.11-partnerwerking in Azië